شرکت دانش‌بنیان چیست؟
در سال 1389 قانونی با عنوان "حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات" تصویب شد که نقطه آغازی برای حمایت دولت از این نوع شرکت‌ها به شمار می‌رود. بر اساس آیین‌نامه تشخیص شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، یک شرکت دانش‌بنیان به شرکتی گفته می‌شود که موسسه‌ای خصوصی یا تعاونی است و با هدف افزایش علم، ثروت، و توسعه اقتصادی کشور به‌طورکلی، به فعالیت می‌پردازد. این شرکت‌ها بر اساس اهدافی نظیر ترغیب واحدهای پژوهشی و اعضای هیئت علمی برای فعالیت بیشتر در جهت رفع نیازهای جامعه و تجاری‌سازی پژوهش‌های انجام‌شده، تأسیس می‌شوند.
شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف گسترش نوآوری و اختراع و تجاری‌سازی نتایج تحقیقات در زمینه طراحی، تولید کالا، و خدمات مدیریت می‌شوند.
انواع شرکت‌های دانش‌بنیان:
شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس فاکتورهایی نظیر مدت زمان فعالیت، میزان درآمد، و سایر عوامل، دسته‌بندی‌های مختلفی دارند. ثبت شرکت دانش‌بنیان در تهران شامل دسته‌بندی‌های زیر است:
- نوپا
- نوآور
- فناور
- شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع یک: این نوع شرکت‌ها تازه تأسیس هستند و معمولاً دستاورد مالی قابل‌توجهی ندارند.
- شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع دو: این شرکت‌ها نیز مشابه نوع یک هستند، اما باید سطح فناوری بالاتری داشته باشند.
- شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع یک: این نوع شرکت‌ها حداقل 25 درصد از درآمد خود را در آخرین اظهارنامه مالیاتی ثبت کرده‌اند و کالایی دارند که به مرحله تولید رسیده است.
- شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع دو: این شرکت‌ها باید حداقل یک کالا یا خدمت با سطح فناوری بالا تولید کنند یا فعالیت‌های مهندسی و پیمانکاری انجام دهند که حداقل 10 درصد پروژه‌های آنها بر اساس معیارهای شرکت‌های دانش‌بنیان باشد.
- شرکت دانش‌بنیان نرم و هویت‌ساز: این نوع شرکت‌های دانش‌بنیان، محصولاتی ارائه می‌دهند که به افزایش کیفیت زندگی و بهبود رابطه انسان با محیط پیرامون کمک می‌کند.
- شرکت دانش‌بنیان فرایندی و خدماتی: این شرکت‌ها محصولات غیر دانش‌بنیان را با استفاده از تجهیزات و فرایندهایی که دارای شرایط آیین‌نامه ارزیابی و تشخیص شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، تولید می‌کنند. گرید این نوع شرکت‌ها تولیدی نوع 2 (صنعتی) است.
- شرکت دانش‌بنیان تجاری‌سازی: این شرکت‌ها به رونق کسب‌وکار شرکت‌های دانش‌بنیان کمک می‌کنند و خود نیز دانش‌بنیان نوع 2 محسوب می‌شوند.
محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان چه ویژگی‌هایی دارند؟
برای ثبت شرکت دانش‌بنیان در تهران یا شهرستان، باید کالا یا خدماتی ارائه کنید که در حوزه فناوری‌های پیشرفته یا متوسط به بالا قرار بگیرند. به عبارتی، محصولات یک شرکت دانش‌بنیان باید شامل دانش فنی طراحی یا تولیدات صنعتی و آزمایشگاهی باشند. این محصولات باید به‌سختی قابل کپی‌برداری بوده و منجر به ایجاد ارزش افزوده شوند.
محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلفی مانند فناوری‌های زیر ارائه می‌شوند:
- فناوری زیستی، کشاورزی و صنایع غذایی
- دارو و فراورده‌های پیشرفته تشخیص و درمان
- مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی
- ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته
- وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی
- برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات
- فناوری اطلاعات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای
- خدمات تجاری‌سازی
- صنایع فرهنگی، خلاق، علوم انسانی
قوانین دانش‌بنیان شدن
قوانین مربوط به ثبت شرکت‌های دانش‌بنیان گسترده هستند و بر اساس فعالیت‌های شرکت، شامل بندها و اصول مختلفی می‌شوند. ماده 11 قوانین شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات بیان می‌کند که تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی که تحت حمایت این قانون هستند، نباید از این حمایت‌ها برای پیشبرد مقاصد دیگری استفاده کنند. در غیر این صورت، علاوه بر محرومیت از استفاده مجدد از حمایت‌ها، جریمه‌های دیگری نیز برای آنها در نظر گرفته خواهد شد.
علاوه بر این، حداقل دو نفر از اعضای هیئت مدیره شرکت باید شرایط زیر را دارا باشند:
- داشتن حداقل مدرک کارشناسی
- حداقل سه سال سابقه کاری، علمی یا مدیریتی در زمینه فعالیت شرکت
- داشتن حداقل یک ثبت اختراع داخلی یا بین‌المللی در زمینه کاری شرکت
- پرداخت بیمه حداقل سه نفر از کارمندان تمام‌وقت به مدت شش ماه
- کسب حداقل نیمی از درآمد شرکت در سال مالی گذشته از فروش کالا یا خدمات دانش‌بنیان
قوانین مربوط به شرکت‌های تولیدکننده کالای دانش‌بنیان نیز شامل موارد زیر است:
- عرضه محصول جدید در دو سال گذشته
- بومی‌سازی دانش فنی مربوط به تولید کالا
- دریافت استانداردهای لازم برای تولید کالا
- داشتن حداقل 30% کارمندان تمام‌وقت با مدرک کارشناسی یا بالاتر
- اختصاص حداقل 7% از فروش سالانه شرکت به تحقیق و توسعه